به نقل از «خبرگزاری صدا و سیما»

گزارش مکتوب ؛ کویر غریب آذربایجان شرقی در حال نابودی

تاریخ انتشار: ۷ آبان ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۵۳۱۵۱۰۰

منطقه قوم تپه در آذربایجان شرقی از مناطق کویری جذاب کشورمان محسوب می شود اما امروزشاهد نابودی این اقلیم خاص هستیم.

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما کارشناس ارشد زمین شناسی رسوبی در این باره می گوید : منطقه آذربایجان در اصل دارای پیشینه کوهستانی است و به وجود آمدن کویر در چنین اقلیمی غیر ممکن به نظر می رسد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

حمیدی می افزاید : با توجه به گستردگی دشت تبریز و وزش بادهایی که بیشتراز سمت جنوب شرق به سمت شمال غرب استان می وزد ، همچنین وجود ذخایر انبوه مارن و ماسه در منطقه ، در اثر برخورد ذرات متحرک ریز و همگن و هم اندازه به موانع موجود ، کویر قوم تپه تشکیل شده است.
وی اضافه می کند : منطقه قوم تپه در گذشته های دور ، بخشی از ساحل دریاچه ارومیه بود و قدمت این تپه های ماسه بادی ساحلی نیز 2 تا 3 هزار سال تخمین زده می شود.
برای رسیدن به کویر قوم تپه راهیِ روستایی در 30 کیلومتری شمال غرب تبریز در شهر صوفیان می شویم که در اطراف آن کویر تشکیل شده است.
آنچه در نگاه اول هر بیننده ای را جذب می کند ، منظره یک دست و بکر طبیعی تپه های ماسه ای کویر است.
این ماسه ها آن قدر نرم است که سرعت قدم ها را کمتر می کند و بالا رفتن از تپه هایی که حداکثر 4 متر ارتفاع دارند ، پاها را تا زانو در ماسه ها فرو می برد و این رمز اصلی جذابیت برای کویرنوردان است چرا که سبب تمدد اعصاب می شود.
در این جغرافیای ماسه ای انگار سکوت حرف اول را می زند.
گیاهان بیابانی و خارها با فواصل بسیار از هم رشده کرده اند و تنها چند خزنده و حشرات کوچک به چشم می خورد.
وقتی 10 دقیقه ای از سمت مسطح منطقه به پیش می رویم ، گله ای بزرگ از شترها ظاهر می شود.
عمو عباس که صاحب این گله است 65 سال دارد.
او می گوید : بیش از 200 سال است که در این منطقه شتر پرورش می دهیم من نسل پنجم خانواده هستم که به این کار مشغولم و قبلا که ماشین و کامیون نبود ، این شترها تنها وسیله ما برای حمل مسافر و بار به مناطق اطراف بود.
آقای وحدت ، دیگر پرورش دهنده شتر می گوید : هم اکنون نزدیک به 200 نفر شتر در منطقه داریم که سن آنها از 6 ماهه تا 2 سال است.
وی اضافه می کند : امروز دیگر از شتر برای باربری استفاده نمی شود و ما معمولا از فروش شیر و گوشت آنها در آمد کسب می کنیم.
وقتی مشغول گشت و گذار در اطراف منطقه می شویم ، صدای کامیونها و وانت بارها سکوت را می شکند.
حضور این وسایل نقلیه در منطقه ای بکر و طبیعی برایمان سوال برانگیز می شود. جلوتر که میرویم ، معلوم می شود سرنشنینان آنها تعدادی از روستائیان همین منطقه اند و مشغول برداشت ماسه از تپه ها هستند.
خسرو یکی از این افراد می گوید : سالهای سال است که از اینجا ماسه ها را برداشت کرده و به کارخانه های آجر ماسه ای در اطراف تبریز و همچنین کوره های ریخته گری می فروشیم.
به راننده دیگری که همراه با پسرش با عجله مشغول بار زدن ماسه ها به کامیون است می گویم شما با چه مجوزی این ماسه ها را برداشت می کنید؟
پاسخ می دهد : در این منطقه تا 20-30 سال قبل ماسه بدون مجوز برداشت می شد اما از سال 90 یک مجوز از صنایع معادن وقت برای یک شخص صادر شده است و ما این مجوز را از وی اجاره کرده ایم.
با یک تماس یکی دیگر از بهره برداران سر می رسد. او پوشه ای پر از مدارک دارد که یکی از آنها پروانه بهره برداری از ماسه های قوم تپه است که تا سال 1400 اعتبار دارد!
مهر سازمان صنعت معدن تجارت روی این سند خودنمایی می کند و هر سال مبالغ مشخصی به عنوان حقوق دولتی معادن از این افراد دریافت می شود.
به سراغ معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت معدن و تجارت استان می روم.
خانم رحمانی می گوید : معادن شن و ماسه یکی از معضلات بخش معدن استان است و از 210 مورد برداشتی تنها 50 مورد مجوز قانونی دارد.
از وی سوال می کنم چطور این روستائیان مجوز دارند که کاملا رسمی است ؟
وی جواب می دهد : این مجوز برای برداشت ماسه نیست بلکه برای فرآوری و ماسه شویی است و آن افراد به صورت غیر مجاز از منطقه برداشت می کنند.
رحمانی در خصوص استعلام از منابع طبیعی ، میراث فرهنگی و محیط زیست برای صدور این مجوز هم اطلاعات به روزی نمی دهد چون صدور مجوز 6 سال قبل و در دولت دهم اتفاق افتاده و قوانین هم از سال 91 تغییر کرده است.
معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت معدن و تجارت استان ادامه می دهد : آنچه برای این سازمان آنچه مهم است برداشت ماده معدنی است و پس از به اتمام رسیدن ذخیره ، می توان از آن به عنوان زمین گردشگری استفاده کرد.
نمی دانم وقتی تپه های ماسه ای تمام شود از یک زمین بایر و مسطح و بیابانی چه بهره ای می توان برد!
در لابه لای صحبتهایمان متوجه میشوم که این اراضی از موقوفات مهم استان است.
برای پیگیری مساله راهی اداره کل امور اوقاف و امور خیریه می شوم.
حجت الاسلام جعفری ، با انتقاد شدید از زمین خواری های متعدد در شهر صوفیان می گوید: قوم تپه بخشی از اراضی موقوفه قائم مقام فراهانی است که 170 سال قبل با اسناد معتبر وقف شده است.
وی می افزاید : ما با ارائه همین اسناد موفق شده ایم سند مالکیت شش دانگ منطقه را هم دریافت کنیم اما از 17 سال قبل اهالی ادعای مالکیت کرده اند.
حجت اسلام جعفری ادامه می دهد : رئیس کل دادگستری وقت در سال 90 بخشنامه ای صادر کرد تا وقتی حکم قطعی پرونده حقوقی مالکیت اراضی صادر نشده ، اداره کل اوقاف از دخل و تصرف در قوم تپه منع شود و همین موجب جولان سودجویان و اقدام برای دریافت مجوزهای قانونی شده است.
جالب است که هیچ استعلامی هم از این اداره برای موافقت یا عدم موافقت با صدور مجوز صورت نگرفته است.
آن چه مسلم است کویر قوم تپه میراث طبیعی آذربایجان شرقی است و منطقه ای که به گفته راهنمایان گردشگری تا همین چند سال پیش گردشگران مختلفی از آن دیدن کرده و از تنها کویر منطقه ای سردسیر که در نوع خود منحصر به فرد است لذت برده اند.
قوم تپه در سال 88 میزبان یک دوره مسابقات شترسواری هم بود و بعید به نظر می رسد از نگاه مسولان میراث فرهنگی استان پنهان مانده باشد.
اما وقتی از آبدار مدیرکل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی سراغ وضع ثبت ملی قوم تپه را جویا می شوم ، اظهار بی اطلاعی می کند! و البته متعجب می شود کویری با این ویژگیها چگونه مغفول مانده است.
وی پاسخ دقیق را به دبیر شورای ثبت این اداره کل ارجاع می دهد.
رحمت پور هم می گوید : آن منطقه مالک خصوصی دارد و برای به ثبت ملی باید رضایت وی جلب شود ولی تا کنون اقدامی نشده است و هم اکنون به دلیل برداشتهای وسیع ، وسعت چندانی برای ثبت ندارد.
رحمت پور در خصوص این همه تاخیر و تعلل برای ثبت این اثر ادامه می دهد : ثبت میراث طبیعی تا سال 84 در اختیار اداره کل حفاظت محیط زیست بود اما اقدامی انجام نداده اند و از سال 84 هم که به میراث فرهنگی اختیار داده شده ، ثبت قوم تپه در اولویت قرار نگرفته و همین خلاء سبب صدور مجوز برداشت شده است.
به تپه های ماسه ای که نگاه می کنیم ، زخم عمیقی بر پیکر قوم تپه به چشم می خورد.
رد لاستیکهای لودر ها که شب و روز مشغول برداشت از این منطقه اند دل هر علاقه مند به طبیعت را به درد می آورد.
با برداشت این ماسه ها نه برای کسی شغل پایداری ایجاد شده و نه درآمد خاصی.
هر کامیون از ماسه تنها 30 هزار تومان به فروش می رسد که فقط مزد یک روز کارگربرداشت کننده است.
کارگری که خیلی زودتر از مجوز 10 ساله این کویرِ معدنی بیکار خواهد شد چرا که نزدیک به 80 درصد ماسه ها برداشت شده است.
زخم قوم تپه روز به روز عمیق تر می شود و منطقه ای که تنها 30 دقیقه با تبریز فاصله دارد و می تواند یکی از بزرگترین ظرفیتهای تبریز 2018 باشد ، از توجه مسئولان سالها فاصله دارد و رو به نابودی کامل است.
کویری که اگر دخل و تصرفی هم صورت نگیرد برای جان گرفتن دوباره 2 تا 3 هزار سال زمان می خواهد...
به هر حال این جا روزگاری ساحل دریاچه ارومیه بود .دریاچه ای که در سایه همین ناهماهنگی های اداری ، مدیریت های مقطعی و بی توجهی اهالی ، حالا برای خود کویری شده است.
باید دید سرنوشت ساحل ماسه ای اش چه خواهد شد؟

 

منبع: خبرگزاری صدا و سیما

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iribnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری صدا و سیما» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۳۱۵۱۰۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

وزیرخارجه اردن:نباید اجازه داد نتانیاهو منطقه را به نابودی بکشاند

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از الجزیره، «ایمن الصفدی» وزیر خارجه اردن تاکید کرد: ما به دنبال یک صلح مبتنی بر راه حل دو کشور هستیم و اسرائیل باید پایبندی خود به صلح عادلانه و جامع را اعلام کند.

وی افزود: جامعه بین‌الملل اتفاق نظر دارد که تنها راه تضمین امنیت و صلح راه حل دو کشور است.

وزیرخارجه اردن تاکید کرد: فاجعه انسانی در غزه عمیق‌تر می‌شود و کودکان غزه در حال جان دادن از گرسنگی هستند. نباید اجازه داد نتانیاهو منطقه را به سمت نابودی بکشاند.

وی افزود: تعداد شهرک‌های صهیونیستی اکنون به ۷۰۰۰ شهرک رسیده و شهرک‌سازی راه حل دو کشور را از بین می‌برد. نتانیاهو صلح را به تعطیلی کشانده و اوضاع را به سمت جنگ منطقه‌ای پیش می‌برد.

ایمن الصفدی تاکید کرد: نتانیاهو اکنون شکست خورده و اسرائیل به دولتی منحوس تبدیل شده است. کاملاً مشخص است که نتانیاهو به دنبال صلح نیست.

وی تاکید کرد: حماس آغازگر جنگ و نزاع نبوده و این را نمی‌توان انکار کرد. اسرائیل شرایط لازم را برای تشکیلات خودگردان جهت انجام وظایف خود فراهم نکرده است.

کد خبر 6092419 محمدعلی تخت رونده