به نقل از «ایرنا»

چهلستون اردستان؛ با شکوه اما فراموش شده

تاریخ انتشار: ۲۳ آبان ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۵۶۱۲۰۴۶

کاشان- ایرنا- کاخ چهلستون اردستان (کوشک سرهنگ آباد) یکی از 22 هزار اثر تاریخی استان اصفهان است که از زمان ثبت در فهرست آثار ملی تاکننون و برای بسیاری از گردشگران همچنان نامی ناآشناست.

چهلستون سرهنگ آباد که به واقع با شکوه ترین کاخ تاریخی در مناطق کویری ایران به جا مانده از دوران قاجار است، در حدود سال 1260 توسط مصطفی قلی خان سهام السلطنه عرب عامری مشتمل بر یک کوشک و شکارگاه برای پذیرایی از شاهزاده‌های قاجار ساخته شد و در روستایی به همین نام از توابع دهستان سفلای بخش زواره در ۷۶ کیلومتری شرق اردستان واقع است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

شاه‌نشین این مجموعه تاریخی در سه طبقه با زیربنای یک هزار و 500 مترمربع احداث شده و در ایوان جنوبی آن نیز یک استخر بزرگ با پوشش فلزی به چشم می خورد.
بنا با نزدیک به 600 مترمربع مساحت، ۲۰ ستون سنگی و سه ایوان جنوبی، شرقی و غربی با نمای سنگی زیبا دارد که به ترتیب مشرف به رودخانه، چمنزار و کوهستان است و گچ‌بری ‌های بی مانند، سقف‌های چوبی و تزئینات سنگی (شبیه عالی‌قاپو و چهل‌ستون اصفهان) به کار رفته در این بنا دل هر بیننده ای را می رباید.
بنا شامل تالار کاخ با ترکیبی از سازه‌های خشتی، آجری، چوبی، تزئینات نقاشی، آیینه‌کاری، نقاشی پشت شیشه و قراول‌خانه، حمام، برج‌های دیده ‌بانی، اصطبل و آسیاب است و البته آینه ‌کاری‌ها، نقاشی‌ها، نقش چوب‌ها (از منبت و معرق تا تراش سنگ‌های کاخ) با بهترین کیفیت اجرا شده است.

*** بنایی باشکوه اسیر حوادث
کوشک سرهنگ آباد از جمله اثرهای های تاریخی فراموش شده اردستان است که به رغم رونق گردشگری در استان اصفهان طی این سال ها، اسیر دست حادثه ها شد و امروز تنها سایه ای از شکوه گذشته را برای رهگذران تاریخ به یادگار گذاشته است.
هنرمندانی که خود خشت روی خشت گذاشته و با استادی تمام از منبت تا آینه کاری و نقاشی های این کاخ را بیش از 130 سال پیش چنان استادانه خلق کردند، شاید هرگز حتی تصویری از شرایط رو به فنای این روزهای آن بنای کم مانند در ذهنشان خطور نکرده باشد.
با جرات می توان گفت اگر چنان بود، شاید این طرح رویایی از باغ ایرانی هرگز خلق نمی شد اما بسیاری از صنایع و ظرافت های هنری به کار رفته در این بنا تخریب شده و آثار به جا مانده نیز با خطر جدی روبرو است.
برای نمونه در این بنا پیش تر بادگیرهایی قرینه 2 متری با ارتفاع 10 متر وجود داشت که در ارتفاع هفت متری، شکل دایره‌ای بادگیر تبدیل به یک هشت ضلعی شده و از همان نقطه بادگیر به 2 طبقه تقسیم می‌شد؛ یکی از آنها (معروف به تنها بادگیر مدور) به طور کامل تخریب شد اما هنوز حجاری‌هایی بر روی سنگ‌های مرمر این مجموعه باقی مانده است.
تنها سقف کاخ و شاه ‌نشین دارای تیرک‌های چوبی با پوشش فلزی می باشد و دیگر بخش‌ها از خشت ساخته شده که شاید به همین دلیل نیز نسبت به دیگر بخش‌ها سالم مانده است.
حتی از پوشش گیاهی این باغ نیز تنها درختان قطور و کهن چنار و چندین اصله سرو پیرامون جوی و استخر در 2 ردیف مشخص باقی مانده و به واقع دیگر خبری از باغ ایرانی هم نیست.
همه این مشکلات به ویژه در سال های گذشته بر کاخ چهلستون اردستان مستولی شد، آن هم کاخی که خود برای دهه ها شاهد کوران حوادث بود اما به رسم سرنوشت در اختیار مالکان بخش خصوصی قرار گرفت و به حال نزار کنونی افتاد در حالی که با اندکی رسیدگی و مرمت می توانست خود به تنهایی جاذبه ای برای مسافران داخلی و گردشگران خارجی باشد.

** کاخی که با خودخواهی مالکان و بی توجهی مسئولان کوخ شد
نخستین گزارش تاریخی از بنای سرهنگ آباد اردستان که به اعتقاد کارشناسان ترکیبی از کاخ چهلستون اصفهان و عفیف آباد شیراز است ؛ به سفرنامه حاج سیاح در حدود سال 1258 باز می گردد.
کاخ سرهنگ آباد (نزدیک به یک سده پس از احداث) در سال 1355 به شماره 1278 در فهرست آثار تاریخی ملی کشور ثبت شد و از آن پس خبر خاصی از کاخ نبود و گویا مسئولان امر هم دیگر پیگیر نشدند.
سال ها بی توجهی کاخ سرهنگ آباد (معروف به چهلستون اردستان) را به کوخی تبدیل کرده که هر از چندگاهی آوای کلاغ ها از میان درختان کهن و تنومندش به گوش می رسد در حالی که این مخروبه با کمی رسیدگی و توجه بیشتر می توانست زمینه ساز اشتغال پایدار برای تعدادی از جوانان باشد.
رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اردستان در مورد آخرین وضعیت این اثر به خبرنگار ایرنا گفت: کاخ سرهنگ آباد از زمان ثبت در فهرست آثار تاریخی ملی تا کنون در مالکیت بخش خصوصی قرار داشته و هم اکنون سه شخصیت حقیقی به عنوان مالکان اصلی بنا شناخته می شوند.
محمدرضا صدوقی افزود: مالکان در کاخ اسکان نداشتند، رسیدگی لازم نیز به بنا صورت نگرفته و به دلیل اختلاف بین مالکان، اجازه ورود و رسیدگی از سوی دولت نیز داده نمی شد که در نهایت این بنا رو به تخریب نهاد.
وی با اشاره به بازدید مسئولان میراث فرهنگی از این بنا در سال های گذشته افزود: اجرای هرگونه طرح بازسازی، مرمت، مطالعه و بهره‌برداری فقط از سوی مالکان یا با رضایت آنها ممکن بود و آنها نیز برای واگذاری یا فروش کاخ به سازمان میراث فرهنگی تمایلی نشان ندادند.
رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اردستان بیان کرد: با وجود همه مشکلات طرح مرمت این اثر تاریخی با توجه به تخریب‌های گسترده سرانجام سال 1395 تهیه و پس از تخصیص اعتبار عملیات اجرایی امسال آغاز شد.
او اضافه کرد: مبلغی نزدیک به پنج میلیارد ریال از محل اعتبارات سفر ریاست جمهوری و ملی برای عملیات مرمت چهلستون اردستان (مرمت سازه های معماری، سنگی، کاشی کاری و چوبی) اختصاص یافت و هم اکنون پیمانکار دارای صلاحیت در حال فعالیت است.
فرماندار اردستان هم با اشاره به هزینه شدن 50 درصد اعتبار تخصیصی گفت: برق رسانی به کاخ سرهنگ آباد با اعتبار 800 میلیون ریال از محل اعتبارات روستایی صورت گرفته و زمان تکمیل طرح سال 1400 پیش بینی می شود.
علیرضا غیور افزود: هم اکنون بحث کاربری مطرح نیست و فقط نجات بخش هایی از اثر برای جلوگیری از انهدام کامل در دستور کار قرارگرفته اما برخی علاقه مندان و گروه های علمی روزانه از کاخ بازدید می کنند.

*** اعتباری اندک برای احیای اثری بزرگ
به گزارش خبرنگار ایرنا، شرایط بغرنج کاخ سرهنگ آباد اردستان و شرایط سخت تری که به انتظارش نشسته در این گفته مسئولان میراث فرهنگی استان اصفهان نهفته است 'نزدیک به ۲۲ هزار اثر تاریخی در اصفهان وجود دارد که سازمان میراث فرهنگی بازسازی و مرمت تنها نزدیک به ۵۰۰ اثر را می تواند سالانه برعهده بگیرد.'
اختصاص تنها پنج میلیارد ریال برای عملیات احیای بنایی مانند چهلستون اردستان در یک سال، آن هم پس از نیم قرن به هیچ وجه رقمی چشمگیر نیست؛ به ویژه که از آن کاخ باشکوه این روزها اندکی نقش و نگار، تعدادی ستون، چند اصله درخت و تلی از خاک باقی مانده باشد.
یکی از محورهای توسعه کشور در چهار سال گذشته تمرکز بر ارتقای محورهای گردشگری بود که در این میان چهلستون اردستان نیز می توانست به عنوان محور گردشگری آن شهرستان نقش آفرینی کند اما وجود این بنا نه تنها گرهی از مشکلات موجود باز نکرد، بلکه شرایط اضطراری بنا خود به معضلی تبدیل شده است.
تنها مالکیت دولت نبود که می توانست این اثر تاریخی با ارزش را نجات دهد، استفاده از آن به عنوان موزه خصوصی یا مکانی تفریحی می توانست هم به رونق گردشگری و مشاغل وابسته، کسب درآمدی قابل توجه و ایجاد زمینه های شغلی برای تعدادی از جوانان منطقه منجر شود اما با ادامه این روند خود بنا هم در آینده ای نه چندان دور از بین رفته و تعدادی فرصت شغلی را هم با خود دفن خواهد کرد.
گرچه اقدام برای احیای بنا از تابستان امسال آغاز شده اما با توجه به شرایط دولت و مالکان و اعتبارات به واقع نمی توان امید چندانی داشت؛ زیرا حتی حضور متخصصانی بیشتر و با اعتباری افزون تر تنها بخش هایی از اثر را می تواند تا حدودی نجات دهد اما به واقع آبی که در نتیجه نیم قرن بی توجهی به جوی رفته دیگر بازنخواهد گشت.
استان اصفهان در کنار برخورداری کشاورزی، صنعت و تجارت قدرتمند منطقه ای گردشگری است و این امر مرهون برخورداری از اثرهای تاریخی ارزشمند پراکنده در نقاط مختلف آن است که از جمله می توان به شهرستان اردستان در 118 کیلومتری شمال شرق مرکز این استان اشاره کرد.
اثر تاریخی جهانی قنات دو طبقه، 67 اثر تاریخی ملی، 2 بافت تاریخی زواره و مهاباد و 78 محوطه باستانی از جمله ظرفیت های گردشگری این شهرستان می باشد که البته همه آنها همچون کاخ سرهنگ آباد برای بسیاری از مسافران داخلی و گردشگران خارجی آنچنان که باید، شناخته شده نیست.
7431/8123 گزارش از: رحمت الله عامری نیا- محمد ملا حمزه زاده - انتشاردهنده: مسعود عمادی

منبع: ایرنا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۶۱۲۰۴۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

چهارهزار نفر در اردستان مبتلا به دیابت هستند

به گزارش خبرنگار مهر، حسن ذبیحی شامگاه جمعه در جمع خبرنگاران، اظهار داشت: شعار هفته سلامت به‌عنوان سلامت خانواده با مشارکت مردم نامیده شده و اهمیت این شعار این است که مردم در امر سلامت، مشارکت داشته باشند تا سلامت جامعه و یک شهرستان تأمین شود.

وی افزود: سطح سواد سلامت مردم در جامعه باید افزایش یابد و از منابع جدید و معتبر شبکه بهداشت استفاده کنند که اگر این امر مهم محقق شود، در پیشگیری از بیماری مؤثر خواهد بود.

مدیر شبکه بهداشت و درمان اردستان تصریح کرد: پرونده سلامت الکترونیک مهم است، شهروندان می‌توانند با مراجعه به شبکه بهداشت از خدمات رایگان این عنوان استفاده کنند و به سلامت خود اهمیت دهند.

ذبیحی بیان کرد: ۹ هزار سالمند در شهرستان اردستان وجود دارد و از این حیث به عنوان شهرهای پیر استان محسوب می‌شود، در سال گذشته سالمندان شهرستان بیش از ۳۶۰ هزار قرص کلیسم دریافت کردند.

وی ادامه داد: سال گذشته حدود ۲۰ هزار نفر در شهرستان اردستان آزمایش قند خون انجام دادند و نزدیک به چهار هزار نفر در این شهرستان مبتلا به بیماری دیابت هستند که ضرورت دارد به این مهم توجه شود.

مدیر شبکه بهداشت و درمان اردستان خاطرنشان کرد: در سال گذشته بیش از ۳۳ هزار نفر بالای ۱۸ سال از نظر بیماری‌های فشارخون و قندخون بررسی شدند که از این مجموع ۳۰ هزار نفر از شهر اردستان بودند و ۹۱ درصد مردم بالای ۱۸ سال در این زمینه بررسی شدند.

ذبیحی اضافه کرد: در این بررسی‌ها، حدود ۱۸۲ نفر مشکوک به بیماری دیابت و ۹۹۶ نفر نیز مشکوک به بیماری فشارخون شناسایی شدند همچنین بیش از دوهزار نفر بیماری پیش‌دیابت دارند.

وی تصریح کرد: بیش از چهار هزار خانم میانسال در اردستان از نظر سرطان سینه غربالگری شدند و حدود یک‌هزار نفر از این‌ها حداقل یک مشکل در سینه داشتند.

مدیر شبکه بهداشت و درمان اردستان ادامه داد: بیش از ۳ هزار و ۷۰۰ مورد بازرسی توسط کارشناسان بهداشت محیط شهرستان از مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی صورت گرفته که ۲۵۸ مورد اخطاریه دریافت کرده، ۶۱ مورد ارجاع به مراجع قضائی و در ۱۱ مورد نیز پلمب انجام شد.

ذبیحی یادآور شد: سال گذشته بیش از دوهزار کیلوگرم موادغذایی تاریخ گذشته در شهرستان جمع‌آوری شد.

وی با بیان اینکه شدت بیماری سالک در شهرستان اردستان نسبت به گذشته کاهش یافته، گفت: عملیات مبارزه با مخزن بیماری سالک در مناطق آلوده انجام می‌شود، شهر زواره و مهاباد همراه با روستاهای اطراف آن‌ها کانون بیشتر بیماری سالک هستند که عملیات مبارزه در این مناطق نیز انجام شده است.

مدیر شبکه بهداشت و درمان اردستان تاکید کرد: گزارشاتی به شبکه بهداشت شهرستان رسیده است که متأسفانه عده‌ای واکسن گریز هستند و خانواده‌ها را به عدم واکسیناسیون فرزندان ترغیب می‌کنند که این بسیار خطرناک بوده و موجب شیوع مجدد بیماری‌هایی می‌شود که صدها سال قبل کنترل شدند.

کد خبر 6089374