نگاهی به پیشینه تاریخی «اربعین»
تاریخ انتشار: ۱۷ آبان ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۵۵۰۷۰۲۳
آنچه مهم و قابل توجه است اینکه به طور مسلم و قطعی تا قبل از واقعه عاشورا، مراسم اربعین یعنی بزرگداشت شهیدان یا مردگان، عرفاً یا شرعاً، رسم نبود.
به گزارش مشرق، در مکتب تشیع، برخی از اعداد به مناسبت گره خوردن با حیات طیبه خاندان رسالت، بسیار گرامی داشته می شوند و این گرامی داشتن در ذات خود اعداد نیست، بلکه این وجود مبارک معصومین هستند که به آن ارزش و بها داده اند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
چهلم و در لسان عربی، اربعین یکی از مناسبت های اصلی برگزاری عزاداری و به جا آوردن زیارت امام حسین(ع) است.
«اربعین» در لغت به معنای چهلم و عدد 40 است. عدد 40 در تاریخ دینی جایگاه خاصی دارد؛ از جمله سجده ی چهل روزهای حضرت آدم، در کوه صفا، دعای چهل روزه ای بنی اسراییل و به نبوت رسیدن پیامبر اکرم(ص) در چهل سالگی. مفاهیمی هستند که در این ارتباط بیان می گردند. در فرهنگ اسلامی نیز عدد 40 ارزشی خاصی دارد. اعمال و برنامه های بسیاری با این عدد پیوند خورده است؛ از جمله چله نشینی برای رفع حاجات یا رسیدن به مقام عرفانی، توصیه به حفظ 40 حدیث، کمال عقل در چهل سالگی و دعا برای 40 مؤمن در نماز شب اموری هستند که بیان شده اند.
اربعین سید الشهداء
شماری از کتاب ها که در آنها به گونه ای 40 حدیث فراهم آمده است، اربعین خوانده می شود. اما آنچه در این نوشتار بر روی ان صحبت می شود و تعبیری که مراد است اینکه در فرهنگ شیعی، به چهلمین روز شهادت امام حسین(ع)؛ «اربعین» گفته میشود که مصادف با روز بیستم ماه صفر است.
در برخی تقویم های قدیمی و زیج های اسلامی ضمن معرفی روز های مهم مذهبی به روز اربعین اشاره شده است. ازجمله بیرونی درآثارالباقیه، گردیزی در زین الاخبار، حاسب طبری در زیج مفرد و ابن شاطر در نزهة الناظر ذیل عنوان و اعیاد المسلمین وایامهم المشهوره» روز اربعین را ذکر کرده اند.
این روز همچنین یکی از مناسبت های اصلی برگزاری مراسم عزاداری توسط شیعیان به شمار می رود. عزاداری اربعین، در کشور عراق و به ویژه در شهرکربلا صورتی منحصربه فرد و ابعادی گسترده دارد. طبق برخی روایات، اربعین روز بازگشت سرامام حسین به کربلا ودفن در کنار پیکر آن حضرت دانسته شده است.
از مهمترین آداب این روز، زیارت مرقد امام حسین(ع) است. در منابع شیعی، برای این زیارت، ثواب و ارزش فراوانی ذکرشده است. از جمله در روایتی از امام عسکری(ع)، زیارت اربعین به عنوان یکی از پنج نشانه ی مؤمن دانسته شده است. در برخی منابع حدیثی (ازجمله مصباح المتهجد و تهذیب الاحکام)، زیارت نامه ای خطاب به امام حسین به نام «زیارت اربعین» و نیز روایاتی (از جمله از امام صادق) در تأیید آن آمده است. این زیارت، از جهت دارابودن مبانی چون بیان اهداف امام حسین اع دارای اهمیت است.
پیاده روی اربعین از جمله آیین های بزرگ شیعیان است که از چند روز مانده به اربعین از مبدأشهرهای مختلف عراق به ویژه نجف آغاز می شود و طی آن میلیونها نفر پس از روزها پیاده روی، خود را در اربعین به کربلا می رسانند.
سنت اربعین در نگاه های مختلف
پایه گذاری سنت زیارت اربعین امام حسین(ع) را به جابربن عبدالله انصاری (؟-78 ق) - صحابی پیامبر اکرم (ص) نسبت داده اند. مشهور است که در این روز جابر برای زیارت امام حسین(ع) وارد کربلا شد. همچنین گفته شده که در این روز کاروان اهل بیت از شام به سوی مدینه مراجعت کردند. در برخی مقاتل، ازجمله لهوف و مثیرالاحزان، از رسیدن کاروان اهل بیت به کربلا در این روز و همزمان با جابر سخن گفته شده است.
البته صحت این مطلب و زمان وقوع آن محل مناقشه ی جدی است. مخالفان، رفت و برگشت کاروان اسیران به شام و کربلا در مدت 40 روز را، با توجه به رخدادهای بسیار در طول سفر امری غیرمعقول و محال میدانند[1] و بعضی نیز آن را کذب محض و افسانه دانسته اند[2] و نیز اشاره می کنند که اساساً راه شام به مدینه از کربلا نمی گذشته و این دو مقصد مسیرهای متفاوتی داشته اند.
ازجمله محدت نوری (1254-1320 ق) در لولو و مرجان با ذکر دلایلی معتقد است اربعین روزی است که اسیران از شام به مقصد مدینه خارج شدند؛ ونه روزی که به مدینه رسیدند. برخی محققان و نویسندگان معاصر نیز برهمین رأی اتفاق نظر دارند؛ ازجمله محدث قمی، أبوالحسن شعرانی، سیدجعفر شهیدی، محمدابراهیم آیتی و مرتضی مطهری،
در منابع تاریخی مهمی چون مقتل الحسین ابومخنف، الارشاد، انساب الاشراف، أخبار الطوال وطبقات الکبیر نیز اشاره ای به بازگشت اسرا به کربلا نشده است. در مقابل، سخن ابن طاووس در لهوف، موافقانی هم دارد که ورود کاروان اسرا به کربلادر بیستم صفر را معقول و ممکن میدانند. ازجمله سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی (1291-1358) در دفاع از این نظر کتابی با نام تحقیقی درباره ی اول اربعین حضرت سیدالشهدا(ع) نگاشته است. همچنین شیخ فقیه ابن نما حلی - جعفر بن محمد بن جعفر - (متوفای اواخر قرن هفتم) نسبت به ورود اهل بیت (ع) به کربلا و ملاقاتشان با جابر تصریح نموده است.[3]
برخی نیز معتقدند ورود کاروان اهل بیت به کربلا، نه در اربعین اول، بلکه در دومین اربعین (80 روز پس از عاشورا) بوده است.
هدف، امام حسین و اهدافش
موضوع فوق و دلایل طرفین بحث بسیار طولانی است که در مجال حاضر نمی گنجد، ولی آنچه مهم و قابل توجه است اینکه به طور مسلم و قطعی تا قبل از واقعه عاشورا، مراسم اربعین یعنی بزرگداشت شهیدان یا مردگان، عرفا یا شرعا، رسم نبود. از این رو در گزارش های تاریخی مصداقی بر این امر نداریم.تا جایی که در اسلام نیز برای مرگ بزرگانی همچون ابو طالب و خدیجه و شهادت بزرگوارانی چون حمزه سید الشهدا، جعفر طیار و دیگران، عملا هیچ گونه اثری از اربعین دیده نشده و از کسی هم نقل نشده است.
حال این سوال مهم طرح می شود که در 20 صفر و به عبارتی در اربعین امام حسین، غیر از اربعین بودن ، چه اتفاق تازه ای رخ داد که زیارت امام حسین (ع) با الفاظ خاص و برنامه مخصوص، مستحب و سنت شد، تا آنجا که یکی از پنج نشانه تشیع خاص و ولاء و ایمان خالص قرار گرفت؟ چنان که در حدیث معروف از امام حسن عسکری (ع) روایت شده است.[4]
آیا اربعین و چهلم بودن، به تنهایی می تواند علت این مراسم روحانی باشد؟ و آیا آمدن و زیارت جابر به عنوان صحابی معروف یا اولین زائر می تواند دلیل سنت شدن اربعین شود؟ پس رمز و فلسفه حضور بر مرقد مطهر و تربت پاک امام حسین (ع) در روز بیستم صفر و خواندن زیارت اربعین چیست؟
پاسخ صحیح و قانع کننده مرحوم شیخ الطائفه طبق نقل شیخ شهر آشوب پرده از راز این معما می گشاید و علت واقعی رسم سنت اربعین را مراسم تدفین و برپایی سوگواری و عزاداری و نوحه خوانی و تجدید خاطره مصائب جانسوز و جانگداز عاشورا می داند. علاوه بر این روایات معتبر و شاید متواتره دال بر گریستن آسمان بر عزاداری امام به مدت چهل روز نیز پرده از رمز و راز این موضوع برمی دارد.[5]
در نتیجه اربعین دارای محتوایی آموزنده و یادآور خاطره ای حیات بخش و با قداست است. پس به خوبی می توان چنین نتیجه گیری نمود که اربعین امام حسین (ع) مانند بقیه مراسم و سنتهای مذهبی، همگی دارای محتوای حقیقی و پیام آموزنده و مشتمل بر رمز و راز قابل توجیه و تصدیق و شایسته پیروی همه جوامع و طوایف بشری است.
پی نوشت ها:
[1] . شعرانی، ترجمه نفس المهموم، ص 269.
[2] . شهید مطهری، حماسه حسینی، ج 1، ص 30 و ج 2، ص 255.
[3] . مثیر الاحزان » ، 1318ق، ص 59، به نقل از شهید قاضی، تحقیق اربعین، ج 2، ص 20، و نیز سید مقرم، مقتل الحسین، ص 469.
[4] . شیخ طوسی، التهذیب، ج 6، ص 52.
[5] . کامل الزیارات.
منبع: فارس ارسال به تلگراممنبع: مشرق
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.mashreghnews.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «مشرق» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۵۰۷۰۲۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
الگوی مکتب دانشگاهی انقلاب اسلامی را استخراج کردیم
به گزارش خبرگزاری مهر، محمدرضا حسنی آهنگر در نشست با رئیس و اعضای هیئترئیسه دانشگاه بینالمللی امامخمینی (ره) اظهار کرد: هدف ما دستیابی به مکتب دانشگاهی تراز انقلاب اسلامی بوده که مبتنی بر اندیشه امامین انقلاب که همان قرائت اسلام ناب است.
وی با بیان اینکه ۱۵ سالی است در این حوزه را کار کردیم، گفت: الگوی مکتب دانشگاهی انقلاب اسلامی را استخراج کردیم و در دو برنامه پنجساله این الگو را پیادهسازی کردیم که مورد توجه ریاستجمهور قرار گرفت. بعد از گزارشهای وزیر علوم و معاون اول ریاستجمهوری ایشان متقاعد شدند که بیایند دانشگاه را از نزدیک ببینند.
رئیس دانشگاه جامع امامحسین (ع) با اشاره به ضرورت نگاه راهبردی به شهر، استان، منطقه و جهان گفت: تمدنسازی اسلامی بر دو محور تربیت انسانهای تراز تمدنی و تولید علم، فناوری و محصولات فنآورانه مبتنی بر نظریهپردازی شکل میگیرد که هر دو امر یادشده محصول و خروجی دانشگاهها است.
حسنیآهنگر با بیان اینکه دانشگاههای ما در حوزه امنیتی-دفاعی فوقالعاده درخشیدند، گفت: وعده صادق اتفاق خیلیبزرگی بود، چرا که به ۴ کشور صاحب سلاح اتمی شامل آمریکا، انگلیس، فرانسه و رژیم صهیونیستی حمله کردیم و فقط رژیم اسرائیل را نزدیم.
وی اضافه کرد: از جایی که نخستین پهپاد ما بلند شد، بیش از ۱۰۰ هواپیمای مختلف از جمله F-15، F-16 و F-35 در آسمان سوریه، عراق، اردن تا رژیم صهیونیستی بالای سر این پهپادها بودند. ناوهای جنگی در مسیر خلیج فارس، دریای عمان تا دریای سرخ بودند و سامانههای پدافندی فعال داشتند و با وجود اینکه آماده بودند، این عملیات صورت گرفت.
رئیس دانشگاه امامحسین (ع) جرئت اقدام و حمله به آمریکا را از ویژگیهای انحصاری عملیات وعده صادق دانست و گفت: روسها در ادوار مختلف جنگ سرد هیچگاه جرئت حمله به آمریکا نداشتند و خود این اتفاق خیلیبزرگی است. به این ترتیب عملیات وعده صادق نقطه عطف ما برای تبدیل شدن به یک قدرت بینالمللی و جهانی بود.
حسنیآهنگر افزود: در نتیجه این عملیات جهان ما را به عنوان قدرت برتر پذیرفت و پیامهای بعد از این عملیات و اتفاقات بعد از آن نشانگر همین موضوع است. سایر ابرقدرتها این نقاط عطف را مانند ما طی کرده بودند و وعده صادق ما را به مرز قدرت بینالمللی رساند.
وی ادامه داد: بخش عمدهای از این قدرت کار فارغالتحصیل دانشگاهها بوده که پیشتر زیر نظر سردار حسن تهرانیمقدم و امروز زیر نظر سردار حاجیزاده فعالیت میکنند. البته بر اساس داشتن کرسیهای نخبگی میخواهیم به قدرت بینالمللی برسیم و دنبال کشورگشایی نیستیم.
رئیس دانشگاه امامحسین (ع) گفت: نظام رتبهبندی دانشگاهی جهانی را آمریکاییها طراحی کردند، برای هدایت مدیریت دانش در جهان است که نظام سلطه طراحی کرده و برای خودشان نظام فاخری است تا بتوانند با منطق خودشان بر جهان تسلط پیدا کنند.
حسنی آهنگر اضافه کرد: در دانشگاه امام حسین (ع) تلاش کردیم از این فضا خارج شویم و آینده جدیدی را خودمان کشف و ترسیم کنیم که مطالبه مقام معظم رهبری است. میکوشیم نظام مسائل انقلاب اسلامی و سپاه پاسداران را در حراست از انقلاب اسلامی استخراج کنیم.
کد خبر 6092331