به نقل از «ایرنا»

سایه نابرابری اجتماعی بر سر تهران را چگونه باید از بین برد؟

تاریخ انتشار: ۲۱ آبان ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۵۵۶۲۲۴۸

تهران- ایرنا- ایجاد فرصت ها و امکانات برابر اجتماعی، اقتصادی، رفاهی و بهداشتی از مولفه های توسعه یافتگی شهرها به شمار می رود اما کم توجهی در حوزه های مدیریت شهری به این مقوله، باعث بروز احساس نابرابری اجتماعی و رفاهی میان شهروندان تهران شده است.

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، نحوه توزیع برخی سرانه های خدماتی و کاربری های رفاهی در مناطق تهران باعث بروز تفاوت هایی در برخورداری ساکنان محله های مختلف تهران از امکانات رفاهی و خدماتی شهر شده است تا جایی که برخی شهروندان دچار احساس نابرابری در دسترسی به امکانات اقتصاد، اجتماعی و تفریحی شده اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

«محمدعلی نجفی» شهردار تهران به تازگی در این باره که نابرابری اجتماعی تهران را تهدید می کند، هشدار داد و گفت: نابرابری اجتماعی مهم ‌ترین چالشی است که پیش روی شهر تهران قرار دارد. نابرابری اجتماعی اثری گسیخته‌ ساز دارد و انسجام اجتماعی را تهدید می‌کند. یکی از اصلی ‌ترین جلوه‌ های نابرابری، جمعیت ساکن در بافت‌ های نابسامان و سکونت‌ گاه‌ های غیررسمی است. جمعیتی که در حاشیه نظام‌ های اقتصادی و اجتماعی قرار دارند، با ساز و کارهای مختلفِ طرد، از فرصت ‌های زندگی کنار گذاشته می‌ شوند، به خدمات مناسب شهری دسترسی محدودی دارند، و نیازهای آموزشی، بهداشتی و اشتغال آنان تامین نمی‌شود.
«سید یعقوب موسوی» جامعه شناس و مدرس دانشگاه و «مصطفی اقلیما» آسیب شناس و رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا به تشریح دلایل و پیامدهای نابرابری اجتماعی در سطح شهر تهران پرداختند.

** موسوی: فقر و حاشیه نشینی از نخستین اثرات نابرابری های اجتماعی است
احساس مسئولیت شهرداری در برابر مسائل اجتماعی شهر تهران را باید به فال نیک گرفت چرا که به طور عموم مدیران شهری تمایلی به صحبت کردن درباره مباحث زیربنایی اقتصادی و اجتماعی شهر ندارند. علاوه بر تهران سایر کلانشهرها نیز درگیر آسیب فاصله طبقاتی و شکاف اجتماعی هستند اما این مساله در تهران پررنگ تر است.
مهمترین معضل موجود تهران اقتصاد شهری است. وجود شکاف فضایی، کالبدی و اقتصادی تا اندازه زیادی سرنوشت ساختار شهری تهران را تهدید می کند. تهران شهری است با منابع و امکانات محدود به ویژه در منابع اقتصادی تولیدی. تهران فاقد نظام تولید و چرخه فعالیت هایی است که بتواند برای شهر تولید ثروت کند. از این رو مجمتمع های بزرگ و وسیعی که بتوان در آن با استفاده از نیروی بیکار شهر به افزایش تولیدات و خدمات شهری افزود، در آن دیده نمی شود. شهر تهران در حال حاضر در حلقه ای پیچیده به مصرف گرایی دچار شده است.
اگرچه یکی از شاخصه های شهرهای بزرگ خدماتی و مصرفی بودن آنان است اما تهران به وجهی کج کارکردی و بیمارگونه دچار آن شده است. این مساله باعث بازتولید نابرابری اقتصادی و اجتماعی می شود و بر روند برنامه ها، فعالیت ها و اشتغال شهری اثرگذار خواهد بود. شهروندان تهرانی روز به روز بیشتر دچار مصرف گرایی می شوند.
پیامدهای های تعمیق شکاف طبقاتی و نابرابری های اجتماعی را می توان به چند دسته تقسیم کرد: فقر شهری و حاشیه نشینی از نخستین اثرات نابرابری در امکانات اقتصادی و شهری است. مناطق حاشیه نشین تهران فاقد امکانات لازم و استاندارد بوده و کیفیت مسکن در این مناطق در سطح پایینی قرار دارد. کاهش بهره وری، از بین رفتن استعدادهای آموزشی، مشکلات روحی و روانی، بزهکاری، بی اعتمادی عمومی، انحرافات اخلاقی، از هم گسیختگی اجتماعی و فرهنگی از دیگر پیامدهای نابرابری اجتماعی در کلانشهری مانند تهران است.
قانون گریزی و قانون ستیزی نیز در میان طبقات فرودست جامعه به دلیل نبود نگاه برابر میان مدیران شهری نسبت به منطقه پایین شهر و بالای شهر از دیگر آسیب هایی است که منجر به تمکین نکردن شهروندان از قانون خواهد شد. طبقات فرادست جامعه نیز به گونه ای دیگر مانند فرارهای مالیاتی نسبت به نابرابری ها واکنش نشان می دهد.
نابودی استعدادها در سایه نبود امکانات آموزشی مناسب در مناطق پایین شهر، دسترسی نداشتن اقشار ضعیف به خدمات بهداشتی و پزشکی و همچنین دور ماندن از رژیم غذایی سالم به دلیل فقر اقتصادی دیگر نتیجه نابرابری اجتماعی در تهران است. شاهد این هستیم که درصدی از افراد برای خدمات بهداشت، درمان و سلامت هزینه های بسیاری پرداخت می کنند اما افرادی هستند که برای تهیه داروهای ساده خود نیز دچار مشکل اند.
بنابراین، مدیریت شهری در هماهنگی با نهادهای برنامه ریزی کشور باید زمینه های کاهش فاصله طبقاتی را فراهم کند. همچون سایر کلانشهرهای جهان باید برای دستیابی به توسعه پایدار شهرِ برابر سیاستگذاری کرد و از ایجاد نابرابری در قیمت زمین، املاک و مستغلات جلوگیری کرد. توزیع امکانات شهری نیز تا اندازه ای از این نابرابری اجتماعی کم خواهد کرد.

** اقلیما: توزیع امکانات شهری در مناطق تهران، عامل کاهش نابرابری اجتماعی
در نگاه نخست به نابرابری های اجتماعی در امور شهری باید به این پرسش که به واقع شهرداری تهران چه نقشی در ایجاد این نابرابری اجتماعی داشته است؟ پاسخ داد. شهرداری تهران خود در ایجاد این نابرابری تا اندازه ای سهم داشته است چرا که در توزیع امکانات و منابع مالی در مناطق مختلف تهران عدالت و برابری را رعایت نکرده است. در حالی که شهرداری برای رفع شکاف طبقاتی و نابرابری اجتماعی باید خدمات را به شکلی یکسان در همه مناطق تهران توزیع کند. توزیع ناموزون ایجاد پارک ها و فضای سبز، اختلاف قیمت فراوان در قیمت زمین های بالای شهر و پایین شهر، تمرکز امکانات ورزشی در مناطق شمالی و مرکزی تهران و تجمع رستوران ها و مراکز خرید در شمال شهر تنها گوشه ای از اقدامات شهرداری تهران است که باعث توزیع ناعادلانه امکانات و خدمات در تهران شده است.
افزایش آسیب های اقتصادی و اجتماعی به ویژه در میان مهاجران و حاشیه نشینان از دیگر دلایل وجود نابرابری های اقتصادی و اجتماعی است. این در حالی است مهاجرت از مناطق کوچکتر به شهرهای بزرگ مساله ای اجتناب ناپذیر بوده و در سایر جوامع نیز این پدیده وجود دارد. اما تفاوت آن با آنچه در ایران رخ می دهد این است که این مهاجرت در سایر کشورها حساب شده بوده و زمانی فرد از روستا به شهر می آید که همه امکانات نیز برای وی درنظرگرفته و مهیا باشد اما در ایران کمبود امکانات شهری و رفاهی نخستین آسیبی است که مهاجران با آن روبه رو می شوند.
از سوی دیگر مشکلات فرهنگی نیز در کمین این خانواده ها نشسته اند. مردی که در روستا و در خانه خود همه کاره و تصمیم گیرنده بود یکباره وارد جامعه ای می شود که در آن زنان و فرزندان نقش پررنگی در تصمیم گیری های خانواده دارند. بنابراین اختلاف فرهنگی ناشی از ورود به شهرهای بزرگ در کنار مشکلات معیشتی و بیکاری بر آسیب های رفتاری و اجتماعی در میان حاشیه نشینان دامن زده و شکاف زیادی با شهرنشینان ایجاد خواهد شد.
شهرداری در این میان وظیفه دارد که با توزیع یکسان منابع و امکانات رفاهی و اقتصادی در همه نقاط شهر، شهروندان را از همه خدمات شهری بهره منده سازد و استانداردهای زندگی سالم شهری را در همه مناطق تهران فراهم سازد. تا زمانی که نگاه نابرابر به مناطق تهران و افراد ساکن در آن ها حکم فرما باشد، مشکل شکاف طبقاتی و نابرابری های اجتماعی تهران حل نخواهد شد.
تمرکز و تجمع امکانات رفاهی، تفریحی و آموزشی در مناطق شمالی تهران و غلبه نگاه از بالا به پایین میان برخی از ساکنان نقاط شمالی شهر به طور حتم احساس سرخوردگی و نارضایتی را میان سایر ساکنان تقویت خواهد کرد و به نوعی خشم و بی اعتمادی عمومی را در جامعه افزایش خواهد داد. نتیجه این مساله را در برچسب ها و توهین هایی که درگیری های فیزیکی و کلامی در سطح شهر روی می دهد، شاهد هستیم. استفاده از عبارت هایی مانند «جنوب شهری»، «بی فرهنگ» یا غیره به عنوان توهینی علیه سایر شهروندانی تلقی می شود که در مناطق مرکزی شهر به پایین سکونت دارند. توسعه موزون اقتصادی و اجتماعی شهری در کنار ایجاد تقویت و همبستگی میان شهروندان از بار روانی شکاف طبقاتی در بین شهروندان تهرانی خواهد کاست.

پژوهشم** 9283**1601**خبرنگار: فرشته ذبیحیان** انتشار: شهناز حسنی
ایرنا پژوهش، کانالی برای انعکاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید.

منبع: ایرنا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۵۶۲۲۴۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

شناسایی ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار سقف لرزان در بافت‌های فرسوده

آفتاب‌‌نیوز :

 محمد آئینی ظهر امروز، یکشنبه، در همایش بزرگداشت روز ملی شورا‌های اسلامی که در سالن شیخ صدوق آستان حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) برگزار شد، با تأکید بر اینکه مردم در بافت فرسوده و سکونت‌گاه‌های غیررسمی حق حیات دارند و جان آن‌ها در خطر است، گفت: در ایران ۱۷۰ هزار هکتار بافت فرسوده، حاشیه‌ای و تاریخی و بیش از ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار سقف لرزان وجود دارد.

وی با بیان اینکه شورا‌ها باید زبان گویای مردم باشند، افزود: در صورتی که جریان نوسازی مسکن در بافت‌های ناکارآمد و فرسوده کشور شتاب نگیرد، شاهد تکرار فاجعه‌ای مانند بم خواهیم بود.

مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران با اشاره به برخی از حقوق مردم ساکن در بافت‌های فرسوده، خاطرنشان کرد: این شهروندان در وهله اول حق حیات دارند، باید حقوق آنان به‌رسمیت شناخته شود و به‌منظور نوسازی واحد‌های مسکونی در سکونتگاه‌های غیررسمی، موانع صدور اسناد مالکیت به‌منظور فراهم شدن امکان دریافت تسهیلات برطرف شود.

آئینی با اشاره به نهضت سنددار کردن اراضی در سکونتگاه‌های غیررسمی، تصریح کرد: بهره‌مندی از امکانات شهری در حد متوسط محلات برخوردار شهری و فراهم کردن زیرساخت‌های خدمات آموزشی، فرهنگی، ورزشی، درمانی و بهداشتی اهمیت دارد.

وی با اشاره به بیش از ۶۰ درصد معابر در بافت‌های فرسوده شهری، خاکی هستند، ابراز امیدواری کرد که با همکاری وزارت راه و شهرسازی و تخصیص قیر، طی مدت باقی‌مانده از دولت، هیچ معبر خاکی در سکونتگاه‌های غیررسمی و بافت‌های فرسوده نداشته باشد.

مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران در ادامه تأکید کرد: دستگاه‌های اجرایی وظیفه دارند متناسب با پراکنش جمعیت در این مناطق، خدمات و زیرساخت‌های لازم را تأمین کنند.

وی حق اشتغال را از دیگر حقوق ساکنان مناطق بافت فرسوده شهری برشمرد و گفت: باید با ارائه آموزش‌های شغلی، زمینه اشتغال‌زایی برای ساکنان این مناطق فراهم شود.

مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران در پایان با تأکید بر ارائه تخفیف ۵۰ تا ۱۰۰ درصدی صدور پروانه ساخت‌وساز در مناطق فرسوده و ناکارآمد شهری خاطرنشان کرد: ارائه تسهیلات و امکانات و حمایت‌های نهضت ملی مسکن، حق تغییر کاربری طبقات همکف و صدور پروانه ساخت‌وساز برای واحد‌های مسکونی با هر متراژ زمین، از اهرم‌های تشویقی دولت در بافت فرسوده است.

منبع: خبرگزاری تسنیم