به نقل از «بسیج نیوز»

حرکت چراغ خاموش آلودگی نوری و تهدید حیات موجودات زنده

تاریخ انتشار: ۱۹ آذر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۵۹۷۶۷۸۳

به گزارش خبرگزاری بسیج، آلودگی نوری ( light pollution ) اثر جانبی از تمدن صنعتی است و به میزانی از نور مصنوعی اطلاق می شود که با افزایش بیش از حد روشنایی محیط همراه است. این پدیده با استفاده بیش از حد نیاز لامپ ها و دیگر منابع تولید کننده نور تشدید می گردد اما حتی نور کم و با دقت مورد استفاده نیز، اساسا شرایط طبیعی را تغییر می دهد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

منابع آلودگی نوری عبارتند از: نورپردازی بیرونی و داخلی، تبلیغات، روشنایی منطقه ای در فضای باز مانند پارکینگ، دفاتر، کارخانه ها، چراغ های خیابانی و مکان های ورزشی روشن.

 آلودگی نوری به عنوان یک عارضه اصلی از شهرنشینی، با عملکرد رصدخانه های نجومی مداخله نموده و از طرفی همانند سایر آلودگی ها، اکوسیستم ها را مختل می کند و اثرات نامطلوبی بر سلامتی دارد.  شدت این عارضه در عکس هایی که از فضا از کره زمین در طول شب گرفته شده است و در مناطق بسیار صنعتی و پرجمعیت آمریکای شمالی، اروپا، ژاپن و شهرهای بزرگ خاورمیانه مانند تهران و شمال آفریقا بیش تر از سایر نقاط کره زمین مشهود است، اما حتی مقادیر کمی از نور نیز قابل توجه است و مشکلاتی را ایجاد می کند.

پیش از اختراع الکتریسیته و روشنایی های الکتریکی، شب های بشر را تاریکی و سکوت فرا می گرفت و کورسوی چراغ ها و پیه سوزها قدری روشنی را برای آدمی فراهم می آورد. با توجه به خصیصه چشم انسان و قدرت کم بینایی او در برابر دیگر جاندران در شب، تاریکی نه تنها عاملی بازدارنده برای فعالیت های وی محسوب می شد بلکه عدم امنیت را نیز به همراه داشت.

رامین پوره کارشناس نجوم آماتوری در گفت و گو با خبرگزاری علم و فناوری بیان داشت: 

پس از اختراع الکتریسیته و به دنبال آن لامپ های الکترونیکی، بشر تغییر محسوسی را در زندگی شبانه خود حس کرد و این خدمت بشری به طرز سرسام آوری گسترش پیدا کرد. روشنایی از خانه ها پای فراتر گذاشته و به معابر و خیابان ها نیز کشیده شد. کم کم شهرها نوع متفاوتی از زندگی را تجربه نمودند و امنیت تا حد قابل توجهی افزایش یافت.

آلودگی نوری سبب می شود که ستارگان در زمینه آسمان رویت پذیر نشوند و رصدهای موفقی در سطح شهرها صورت نپذیرد، البته این اثر نامطلوب به محدوده شهرها ختم نمی شود و گنبدهای آلودگی نوری حتی در خارج از این محدوده نیز مزاحمت ایجاد می کنند و زحمت پیمودن فرسنگ ها مسیر را بر جان منجمان می اندازد، همین موضوع سبب شد که اولین بار علاقمندان به علم ستاره شناسی از روشنایی بیش از حد آسمان در طول شب اطلاع دهند. اما آلودگی نوری و محروم شدن از زیبایی های آسمان شب تنها بخش کوچکی از این پدیده محسوب می شد. دانشمندان بسیاری در این زمینه تحقیقاتی انجام دادند که نتیجه آنها باعث شگفتی شد.

  اثرات زیان بار آلودگی نوری:

تحقیقات پزشکی در مورد اثرات نامطلوب نور بیش از حد بر بدن و سلامت  انسان از جمله برهم خوردن ساعت بیولوژیک بدن، سردرد، خستگی، کاهش عملکرد جنسی و افزایش اضطراب واسترس هشدار می دهد.

محققان با مطالعه بر روی افرادی که در معرض نور مصنوعی در شب (ALAN) قرار دارند، دریافتند که مناطقی که بالاترین سطح ALAN را به خود اختصاص داده اند، بیشترین تعداد موارد سرطان سینه را گزارش می کنند. سئول، از جمله شهرهای در معرض آلودگی نوری شدید است که 34.4 درصد بیشتر ابتلا به سرطان سینه نسبت به Ganwon-do -که آلودگی نوری کمتری دارد-، در آن گزارش شده است.

 

پروفسور استیون لاکلی، در کتاب CfDS "Blinded by the Light" از پیامدهای سلامت انسان به علت آلودگی نوری می گوید: نفوذ نور، حتی به میزان کم، اثرات قابل توجهی بر روی اختلال خواب و سرکوب ملاتونین دارد که این اختلال هورمونی در دراز مدت اثرات زیان باری برای بدن خواهد داشت.

تحقیقات بر روی محیط زیست جانوری موید این است که آلودگی نوری تهدید جدی  برای حیات وحش شبانه، قلمداد می شود. این پدیده تاثیرات منفی بر فیزیولوژی گیاهان و حیوانات دارد وحتی در مواردی می تواند باروری حیوانات را مختل کند، تعاملات رقابتی را تغییر داده و باعث آسیب فیزیکی شود. ریتم زندگی با الگوهای نور طبیعی روزانه و تاریکی شب هماهنگ شده است، بنابراین هرگونه اختلال در این الگوها دینامیک اکولوژیکی را تحت تاثیر قرار می دهد.

مطالعات نشان می دهد که آلودگی ناشی از نور در اطراف دریاچه ها موجب اختلال در روند رشد جلبک ها شده که تاثیر مهمی بر حیات آبزیان و حفظ پاکیزگی آب دارد. گرده افشانی برخی از گونه های گیاهی نیز با ازدیاد نورهای مصنوعی شب به میزان قابل توجهی کاهش یافته است که حتی می تواند انقراض برخی از آنها را به دنبال داشته باشد.

 

راهکار صحیح مقابله با آلودگی نوری چیست؟

امروزه نگاه بشر به نور تنها جنبه روشنایی، سهولت زندگی و افزایش امنیت را به دنبال ندارد بلکه نور نقش مهمی در رونق اقتصاد و تبلیغات ایفا نموده است و شاید بتوان آن را یکی از ارکان اصلی تجارت نام برد. همین امر تا حد زیادی موجب افراط نورپردازی ها و روشنایی در شهرها به ویژه مراکز تجاری شده است. رقابت شهرداران نیز برای روشنایی بیش تر و نورپردازی های معابر و اماکن عمومی نیز بر این مهم می افزاید.

تصویر تمام نمای زیر که در نزدیکی های یکی از روستاهای اطراف شهرکرد به نام بارده و در سال های ۹۴ و ۹۵ گرفته شده است به خوبی رشد و پیشرفت گنبد آلودگی نورا را نشان می دهد. با اینکه ما نزدیک یک روستا هستیم ولی در طول مدت کوتاه یک سال شاهد افزایش چشمگیر گنبد آلودگی نوری هستیم.

چنانچه نقشه های آلودگی نوری نقاط مختلف کره زمین را در طول سال های اخیر مشاهده نمایید شاهد  روند گسترش روز افزون آلودگی نوری خواهید بود.

آگاهی از اثرات زیان آور آلودگی نوری در اوایل قرن بیستم آغاز شد، اما تلاش محسوسی برای مقابله با اثرات تا سال 1950 آغاز نشد. در دهه 1980، با ایجاد انجمن بین المللی Dark-Sky (IDA) International ، یک جنبش جهانی برای حفظ آسمان تاریک به وجود آمد. در حال حاضر چنین سازمان هایی خدمات آموزش و پشتیبانی در این راستا را در بسیاری از کشورها در سراسر جهان به عهده دارند.

آژانس های فدرال ایالات متحده در تلاش هستند تا استانداردهایی را در رابطه با کنترل آلودگی نوری اجرا کنند و شکایات را در حوزه های مربوط به صلاحیت خود مورد بررسی قرار می دهند. به عنوان مثال، در مورد برج های ارتباطی که نور پردازی  آنها بیش از حد مورد نیاز بود، تمهیداتی اندیشیده شد.  شورای ساختمان سبز ایالات متحده (USGBC) نیز برای کاهش میزان نوردهی نور و تابش آسمان به استانداردهای ساختمان سازگار با محیط زیست خود یعنی LEED پیوسته است و خود را ملزم به رعایت این قوانین می داند.

رامین پوره، در رابطه با رویکردهای مقابله با "آلودگی نوری" اظهار داشت: 

اجتناب از این مهم که «ارزش نور بیش تر از تاریکی است»، غیر ممکن است. وی افزود: این روزها "نور" به جز لاینفک زندگی انسان ها در شب تبدیل شده است و با توجه به کاربرد آن در تجارت، جذب مشتری و معرفی محصولات، مقابله با آن ناممکن به نظر می رسد و رشد روز افزون شهرها و به تبع آلودگی نوری حاصل از آنها، نیازمند چاره اندیشی ویژه ای است. 

وی در ادامه مطرح کرد: متاسفانه ضعف بزرگی در سیستم های نورپردازی سراسر دنیا وجود دارد که بخش قابل توجهی از نور تولید شده تنها به سمت آسمان هدایت می شود و هیچ تاثیری در روشنایی محیط نخواهد داشت و  نتیجه آن اتلاف بخش قابل توجهی از انرژی است. وی خاطر نشان کرد: به منظور جلوگیری از اتلاف این بخش از نور تولید شده راهکارهای مقرون به صرفه ای پیشنهاد شده است که استفاده از درپوش های مخصوص سیستم روشنایی معابر و ساختمان ها، می تواند بسیار کارآمد باشد. 

پوره در مورد رویکردهای موجود به منظور مقابله با آلودگی نوری تصریح کرد: در بین فعالان این عرصه دو رویکرد کلی وجود دارد که به شرح زیر می باشد:

رویکرد اول: کاهش نورهای مصرفی و حذف آلودگی نوری از درون شهرها

در این راهکار کاهش نورهای مصرفی در درون شهر و حذف نورهای غیر ضروری پیشنهاد می گردد. منجمان آماتور به منظور دست یابی به آسمانی پرستاره تر از درون شهرها طرفداران ویژه این رویکرد محسوب می گردند. هدایت نور تولید شده به سمت زمین و جلوگیری از هدر رفت آن به سمت آسمان از نقاط قوت این طرح محسوب می گردد که علاوه بر جلوگیری از خیرگی چشم انسان، از هدر رفت انرژی نیز جلوگیری می نماید.

 اما با وجود مقاومت و ممانعت های صورت گرفته از سوی بنگاه های تبلیغاتی و مراکز تجاری دست یابی به آسمانی نسبتا تاریک در شهرها نامحتمل به نظر می رسد.

 

رویکرد دوم: حفظ مناطق تاریک با وضع قوانین

در این راهکار پیشنهاد می شود که به جهت حفظ آسمان تاریک چه به لحاظ بهره برداری از زیبایی های بصری آسمان شب و چه از لحاظ مطالعات علمی منجمان، مناطقی در سراسر دنیا به عنوان مناطق حفاظت شده تاریک شناسایی شده و با وضع قوانینی مورد حفاظت قرار بگیرند که چنین کاری مستلزم وضع قوانین نوری در نظام مهندسی می باشد و این چنین الزاماتی می تواند با توجه به شرایط رصدگاه مورد نظر تعیین و اجرا گردد.

تعیین محدوده برای رصدگاه های تاریک و اجرای این الزامات نوری در اطراف آنها می تواند به حفظ این مناطق کمک شایان توجهی داشته باشد. شناسایی رصدگاه های مطلوب نیز باید در راس کار متخصصان این امر قرار بگیرد. این کارشناس نجوم آماتوری با اشاره به این که رویکرد دوم، دیدگاه شخصی وی نیزمی باشد تاکید کرد: رویکرد اول قابل احترام و مستلزم تلاش بسیاری است که البته به دلایلی نیز ناکافی به نظر می رسد. وی افزود: هرچقدر هم که برای تاریکی شهرها تلاش شود در نهایت نور موجود در این فضا نمی تواند آسمان تاریکی را برای منجمان فراهم کند اما مسلما آلودگی نوری حاصل از این شهرها و حتی روستاهای کوچک نیز می تواند تا کیلومترها تاثیرگذار شود که با کنترل آن از درون شهرها کمک شایانی به آسمان پیرامون شهرها و محیط زیست اطراف آنها می شود.

در پایان به نظر می رسد به منظور مقابله با پدیده آلودگی نوری و اثرات زیست محیطی به  تلاش های  گسترده ای از درون و بیرون شهرها نیاز می باشد. راهکارهایی که با صرف کمترین هزینه ها از درون شهرها نورهایی که به سمت آسمان هدایت می شود را حدف نموده و از روشنایی بیش از حد آسمان و اتلاف انرژی بکاهد و از طرفی دیگر قوانین و الزامات مهندسی شده و با پشتوانه علمی که با اصطلاح الگوی مصرف و حذف نورپردازی های بی رویه همراه باشد.

 

کنترل آلودگی نوری باغ تالار نیاسر

در سال های اخیر در کشور ایران نیز تلاش هایی به منظور کنترل آلودگی نوری صورت گرفته است که از جمله به کنترل آلودگی پارک تفریحی نیاسر موسوم به باغ تالار  با همکاری شهرداری نیاسر، انجمن آسمان تاریک داشنگاه کاشان و دفتر فنی این داشنگاه اشاره نمود. این مکان یکی از مهم ترین مراکز تفریحی شهرستان نیاسر می باشد که به علل نزدیکی به رصدخانه دانشگاه کاشان مورد توجه قرارگرفت. رصدخانه دانشگاه کاشان در حال حاضر یکی از مجهزترین رصدخانه های ایران محسوب می شود و در فاصله کمتر از بیست کیلومتری  محل احداث رصدخانه ملی ایران قرار دارد. در سال های اخیر توسعه این پارک و نورپردازی های غیر اصولی موجب اختلال در روند کار رصدخانه کاشان گردید. انجمن آسمان تاریک دانشگاه کاشان که از سال 1386 و با هدف فرهنگ سازی نورپردازی شهری و کنترل آلودگی نوری فعالیت تاسیس گردیده و فعالیت های شایان توجهی را نیز در همین راستا داشته است این بار نیز با پیگیری های مکرر موجب اجرای این طرح در پارک باغ تالار گردید. این طرح با اعتباری هفتاد میلیون ریالی از سمت دفتر فنی دانشگاه کاشان و خرید پرژکتورهای استاندارد کلید خورد. شهرداری نیاسر نیز مقر مناسب جهت نصب این تجهیزات را محیا نموده و سرانجام در سال 1390 تجهیزات مذکور در این مجموعه تفریحی نصب گردید. انجام این طرح علاوه بر کنترل حدود 80 درصد آلودگی نوری باغ تالار، موجب صرفه جویی 70 درصدی در مصرف برق گردید. شایان ذکر است که اجرای چنین طرح هایی هیچ تاثیری در میزان روشنایی محیط نخواهند شد بلکه تنها موجب حدف بخشی از نور می شوند که بی دلیل به سمت آسمان فرستاده می شوند و نهایتا آسمان پرستاره و زیباتری را فراهم خواهند نمود. گفته می شود اجرای این طرح موجب شده است تا حد قدر آسمان نیاسر از حدود چهار و هشت دهم به حدود پنج و چهار دهم افزایش پیدا کند.

 

منبع: خبرگزاری علم و فناوری

منبع: بسیج نیوز

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت basijnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «بسیج نیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۵۹۷۶۷۸۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

حفاظت از حیات وحش مناطق آزاد نیازمند اجرای قرق اختصاصی است

سید محمد موسوی فرمانده یگان حفاظت اداره کل محیط زیست در گفت‌وگو با خبرنگار استانی ایسکانیوز در خراسان شمالی اظهار کرد: در استان، همواره تلاش این اداره کل بر حراست از عرصه‌های تحت مدیریت خود و حفاظت از حیات وحش آن بوده است.

وی با بیان اینکه نمی‌توان تمامی عرصه تحت مدیریت این اداره کل در استان را تنها با تکیه بر توان ۶۰ نیروی محیط بان حفاظت کرد، گفت: به طور مستمر تلاش شده است که علاوه بر اخذ مجوز بابت افزایش تعداد نیروهای محیط بان استان همچنین جلب همکاری جوامع محلی به عنوان همیاران طبیعت و آموزش همگانی نیز عملی شود.

فرمانده یگان حفاظت اداره کل محیط زیست خراسان شمالی عنوان کرد: در سال گذشته هفت نیروی محیط بان از سهمیه ایثارگران جذب شدند همچنین شماری همیار جدید نیز به تعداد همیاران این اداره کل افزوده شدند.

وی افزود: در سال ۱۴۰۱ به سه هزار و ۸۸۳ نفر و در سال ۱۴۰۲ نیز به دو هزار و ۳۶۳ نفر در قالب طرح آموزش یک ساعت با محیط بان در مدارس، آموزش‌های محیط زیستی ارائه شدند.

موسوی تصریح کرد: البته در زمینه ارتقای فرهنگ محیط زیستی در میان عموم علاوه بر اقدامات فرهنگی نیاز است که از ظرفیت موزه طبیعی نیز بهره گرفت.

وی تاکید کرد: هرچه زودتر موزه طبیعی مرکز استان در بوستان باباامان راه اندازی شود که بر آشنایی هر چه بیشتر عموم با ارزش‌های زیست محیطی بسیار موثر خواهد بود.

فرمانده یگان حفاظت اداره کل محیط زیست خراسان شمالی در بخش دیگری از سخن خود به نتایج مثبتی که در کشور در زمینه اجرای قرق‌های اختصاصی تجربه شده است نیز اشاره و اظهار کرد: طی سال‌های گذشته، برخی از نقاط کشور که تحت مدیریت ادارات کل محیط زیست استان‌ها نیستند بلکه مناطق آزاد هستند، به عنوان قرق‌های اختصاصی به بخش خصوصی واگذار شدند.

وی خاطرنشان کرد: واگذاری قرق‌های اختصاصی با رویکرد ساماندهی این مناطق آزاد و البته با رویکرد حفاظت از حیات وحش این مناطق همچنین با رویکرد درآمدزایی اجرایی شد.

موسوی در ادامه بیان کرد: در این طرح، به بخش خصوصی که حفاظت از عرصه و حیات وحش مناطق هدف را انجام می‌دهد، اجازه داده می‌شود که پس از سرشماری جمعیت حیات وحش این مناطق، شکار مبتنی بر پروانه‌ای که صادر خواهد شد، انجام دهد.

وی خاطرنشان کرد: مبتنی بر این تجربه ملی، جمعیت حیات وحش مناطق واگذار شده به بخش خصوصی افزایش یافتند.

فرمانده یگان حفاظت اداره کل محیط زیست خراسان شمالی اعلام کرد: در این زمینه، خراسان شمالی نیز طی سال‌های اخیر برای دو منطقه هدف واقع در شهرستان‌های جاجرم و اسفراین طرح قرق اختصاصی را تهیه و طرح‌ها به سازمان محیط زیست کشوری ارسال کرده است.

وی گفت: اجرای این طرح در دو منطقه هدف منوط به تایید شورای عالی محیط زیست کشور است.

موسوی تصریح کرد: خراسان شمالی مناطق مستعد دیگری را نیز دارا است که می‌توان این طرح را در این مناطق اجرایی کرد.

وی در ادامه با تاکید بر این نکته که در استان همواره برای حفاظت از حیات وحش تلاش‌های بسیاری انجام شده و ادامه دارد، اظهار کرد: با این وجود، امر شکار صفر نمی‌شود.

فرمانده یگان حفاظت اداره کل محیط زیست خراسان شمالی بیان کرد: در استان، طی سال ۱۴۰۱ تعداد دو فقره صید غیر مجاز آبزیان (زردپر)، ۳۶ فقره شکار غیر مجاز پرندگان، ۴۵ فقره شکار غیرمجاز پستانداران، ۱۰ فقره زنده گیری پرندگان، و طی سال ۱۴۰۲ نیز دو فقره صید غیرمجاز آبزیان، ۲۱ فقره شکار غیرمجاز پرندگان، ۳۹ فقره شکار غیرمجاز پستانداران و هفت فقره زنده گیری پرندگان کشف و شناسایی شدند.

وی همچنین گفت: در استان، طی سال ۱۴۰۱ تعداد ۴۰ فقره اقدام به شروع به شکار، سه فقره نگهداری و خرید و فروش حیات وحش زنده و غیر زنده، ۱۹ فقره سلاح شکاری غیرمجاز و ۵۹ فقره سلاح شکاری مجاز کشف شدند.

موسوی افزود: در استان، طی سال ۱۴۰۲ نیز تعداد ۲۴ فقره اقدام شروع به شکار، پنج فقره نگهداری و خرید و فروش حیات وحش زنده و غیر زنده، ۳۷ فقره سلاح شکاری غیرمجاز، ۴۹ فقره سلاح شکاری مجاز و یک فقره سلاح جنگی برای شکار کشف و شناسایی شدند.

وی یادآور شد: طی همکاری با فراجای استان نیز در سال ۱۴۰۱ تعداد دو فقره و در سال ۱۴۰۲ نیز تعداد شش فقره تخلف فروش حیات وحش شکار شده و زنده‌گیری شده در فضای مجازی کشف شدند.

فرمانده یگان حفاظت اداره کل محیط زیست خراسان شمالی درباره زنده گیری پرندگان شکاری در استان نیز عنوان کرد: این نوع پرندگان مورد تقاضای سودجویان داخلی و مشتریان کشورهای عربی است.

وی گفت: با توجه به اینکه معمولا زنده گیری پرندگان شکاری از تیرماه شروع می‌شود، هر ساله طی هماهنگی با نهاد فراجا، اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان و فرودگاه بجنورد گذرگاه‌های عبوری استان تحت پایش و نظارت قرار می‌گیرند تا از بروز احتمالی قاچاق پرندگان شکاری استان جلوگیری شود.

فرمانده یگان حفاظت اداره کل محیط زیست خراسان شمالی در خاتمه درباره بازدارندگی جرایم برای تخلف‌های زیست محیطی نیز عنوان کرد: هنوز مبالغ این جرایم به روزرسانی نشده است که امیدوار هستیم به روز شود.

موسوی همچنین خواستار شد: قوانین مربوط به حمل سلاح نیز اصلاح و به روز شوند تا قدرت بازدارندگی در برابر شکارهای مجاز را افزایش دهد.

خبرنگار:سمانه قهرمانی

انتهای خبر/

کد خبر: 1229139 برچسب‌ها سازمان محیط زیست استان